Przemiana (Wojtkowi Karpińskiemu)

10 03 1978

performance inspirowany opowiadaniem Franza Kafki, wykonawcy: Krzysztof Jung, Ryszard Nowicki

Galeria Repassage, Warszawa 

Jednym z najpiękniejszych performansów w Repassage'u była „Przemiana” Krzysztofa Junga, dedykowana Wojciechowi Karpińskiemu (1978). Do ciemnego wnętrza galerii weszli wyłącznie zaproszeni goście (nie więcej niż 15 osób). W półmroku zajmowaliśmy ustawione w krąg krzesła. Gdy wzrok dostosował się do nikłego oświetlenia, dostrzegliśmy nagą postać ludzką, embrionalnie skuloną, pośrodku kręgu. Jung szybko poruszał się między nami i tą postacią i rozsnuwał nici wiążące uczestników z anonimowym, tajemniczym ciałem. Powstawała osobliwa pajęczyna — łącząca nas fizycznie z centralnie ułożoną postacią i za jej pośrednictwem, promieniście każdego z każdym. Byliśmy żywymi fragmentami układu, który z każdą chwilą nabierał groźnego wyrazu — w centrum naga, bezbronna, pojedyncza ofiara, na obrzeżach ubrani, wcale nie anonimowi, liczni widzowie o niejasnym statusie — bo ubezwłasnowolnieni, powiązani z „ofiarą” i ze sobą. Po pewnym czasie Jung zakończył swoje czynności i znikł z pola widzenia. Wtedy postać poruszyła się, daremnie usiłując wyprostować nogi i ręce, przewróciła się na bok, uderzyła z głuchym hukiem o podłogę. Pojedyncze, cienkie nici użyte w dużej ilości utworzyły sieć niełatwą do zerwania. Nagi mężczyzna z wysiłkiem, mozolnie zaczął się uwalniać z więzów. Naprężał mięśnie, nici wrzynały się w ciało, pękały. Kolejne partie ciała zyskiwały coraz więcej swobody, inne były ciągle unieruchomione. Przywiązani do krzeseł, fizycznie odczuwaliśmy to, co widziały oczy i słyszały uszy — każdy ruch „ofiary” transmitowały owe niezliczone nitki, które nas z nią wiązały. Sensualne uczestnictwo w uwalnianiu się nagiego człowieka było całkowicie bierne — nasza wola została w pełni zmarginalizowana. Na koniec postać uwolniła się z nici i ciągnąc za sobą resztki splotów opuściła krąg. Widzowie siedzieli czas jakiś nieruchomo, potem wstali, oczyścili się z nitek i niespiesznie rozeszli się.

[...] W zamyśle autora powołani zostaliśmy na świadków o określonym statusie — byliśmy wprawdzie bierni, ale moralnie odpowiedzialni jako świadomi widzowie. Staliśmy się częścią procesu bolesnego uwalniania się „od siebie i od ludzi” nieznanej nam istoty.

Grzegorz Kowalski

(Grzegorz Kowalski, Notatki [w:] Rocznik „Rzeźba Polska”. Tom VI. 1992-1993. Ciało i sztuczność ,  Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko 1997)